Milliyet.com.tr/ÖZEL Türkiye ekonomisi 2023 yılında yüzde 4.5 oranında büyüme gösterdi. Bu Orta Vadeli Program’daki (OVP) yüzde 4.4 hedefinin üzerinde gerçekleşti. Emeklilikte maaşı belirleyen katsayı ise TÜFE ve büyüme rakamları üzerinden belirleniyor. 2023 yılı büyüme oranının belli olmasının ardından yeni emekli olacaklar için maaş katsayısı değişti. Peki yeni emekliler milli gelirden ne kadar pay alacak? Zam farkı maaşlara ne zaman yansır?
MAAŞ KATSAYISI NASIL BELİRLENİYOR?
Konuyla ilgili merak edilenleri Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, milliyet.com.tr’ye anlattı. Yılmaz konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Emekli maaş hesaplamada enflasyon ve ülkemizin büyüme oranları önem arz etmektedir. Bunun nedeni ise sigorta primine esas kazanç dediğimiz yani çalışma hayatı boyunca sizden kesilen uzun vadeli sigorta primleri enflasyon ve büyüme oranlarından etkilenmektedir.
Yani geçmişte kesilen primler günümüze katsayılar ile güncellenerek taşınmaktadır. Kısaca geçmişteki kesilen değer ile şu anki kesilen değer aynı olmayacağından kaynaklı buna paranızın değerlenmesi de diyebiliriz. Sonrasında ortalamalar alınarak ABO (aylık bağlanma oranı) ile çarpılarak hesaplanmaktadır. Ama farklı milat tarihlerinde hesaplama yöntemleri arasında farklılıklar mevcuttur.
‘EMEKLİ MAAŞI 3 DÖNEMDEN HESAPLANIYOR’
Ülkemizde emekli maaşı üç dönem üzerinden hesaplanmaktadır.
2000 öncesi kazançlarınızın güncel değeri hesaplanırken gösterge sistemi üzerinden sonraki dönem ise güncelleme katsayısıyla birlikte hesaplanmaktadır.
2000-2008 arası hesaplamada ise enflasyon (TÜFE) artışı ve GSYH yani TÜİK tarafından açıklanan büyüme rakamının %100 alınmaktadır.
2008 sonrası ise prim kazançlarınızın enflasyon (TÜFE) değeriyle birlikte GSYH %30 üzerinden hesaplanarak emekli maaşınız belirlenmektedir.
Burada TÜİK üzerinden her yıl yeniden belirlenen Gayrisafi Yurt İçi Hasıla dediğimiz büyüme oranı 2023 yılı için 4,5 olarak açıklanmıştır. Ekonomi ekibinin 2023 yılı için hedef enflasyon ve büyüme oranının da tutturulduğunu gözlemlemekteyiz.
YENİ EMEKLİLERİN AYLIKLARINDA NE KADAR ARTIŞ OLACAK?
2024 yılında emekli tahsis taleplerini verecek vatandaşlarımız için açıklanan büyüme oranı işte burada devreye girecektir. Emekli maaşlarında açıklanan büyümenin yüzde 4,5 rakamının yüzde 30’luk kısmı yüzde 1,35’e tekabül etmektedir. Yani emeklilere yüzde 1,35 oranında ilave zam yapılacak. Ocak ayının başından bu yana emekli olanlara maaş farkları hesaplanıp nisan ayından itibaren bankaya yatırılacaktır.
MAAŞ KATSAYISI GÜNCELLENDİ!
Hatta e-Devlet ile emekli maaş robotuna yansımaları yapıldığı zaman sistem üzerinden de girip emekli maaşınızı görebilmektesiniz. Yılbaşında enflasyonun %64,77 açıklandığı zaman güncelleme katsayısını 1,6477 üzerinden hesaplanarak gözükmekteydi. Fakat ilgili döneme ait büyüme katsayısı ile birlikte 1,6612 ile yeniden güncellenmiş olacaktır. Zaten aradaki fark da 1,35 tekabül ettiği onun da bu yılki büyüme katsayısı olan 4,5’in yüzde otuzuna tekabül ettiğini söyleyebiliriz.
YENİ EMEKLİLER ZAM FARKLARINI NE ZAMAN HESAPLARINDA GÖRECEK?
Burada milli gelirden doğan farklar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından çeyrek dönemler üzerinden yani üçer aylık olarak açıklanmaktadır. 2023 yılı Ekim Kasım Aralık dönemi 29 Şubat 2024 tarihinde açıkladı. Sonrasında ise SGK verileri güncellemesi gerekmektedir. Takriben nisan ayı itibarıyla maaşlara farkların yatacağını söyleyebiliriz. Yani 2024 Ocak’ta emekli tahsis talebini veren emekliler buradaki büyüme katsayısından gelen farklarıyla birlikte yatırılacaktır.
ÇALIŞANLAR EMEKLİ OLMADAN DA NE KADAR MAAŞ ALABİLECEĞİNİ GÖREBİLİYOR, MAAŞ HESABI YENİ KATSAYI ÜZERİNDEN Mİ OLACAK?
Evet, hala emekli olmayan ve bundan sonra emekli olmayı düşünen çalışanlar diğer şartları da sağlıyor ise e-Devlet üzerinden kullanıcılara açılan emekli maaş robotuna girerek güncellenmiş maaşlarını tespit edebilirler.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞINA TEMMUZ ÖNCESİ GÜNCELLEME OLUR MU?
Evet bekliyorum. Zaten emekliler ocak ve temmuz üzerinden yılda 2 defa maaş farklarını almaktadırlar. Bu yılki temmuz zammını belirleyecek olan TÜFE rakamının %24 oranında çıkması bekleniyor. Buradaki yüzdelik kısım kök maaşlara uygulanacaktır. Temmuz ayında oluşacak enflasyon farkı sonrasında emeklilerin kök maaşları üzerine eklenecek zam 10 bin TL olan taban aylığın altında kalacağından dolayı en düşük emekli maaşına ara dönemde bir iyileştirme gelebileceği kanaatindeyim.”