Konut kiralarına ilişkin vergilendirme süreci 1 Mart itibarıyla başlıyor. Konut kira potansiyeline sahip dairelerin bir bölümünün ise akrabalar tarafından ücretsiz bir şekilde kullanıldığı biliniyor. Peki kişilerin akrabalarına ücretsiz oturmaları için tahsis ettikleri evler için vergilendirme nasıl yapılıyor? Konuyla ilgili tüm detayları Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, milliyet.com.tr’ye anlattı. Özelmacıklı’nın konuşması şu şekilde:
SÜREÇ 1 MART’TA BAŞLIYOR!
“2023 yılına ait kira gelir vergisi beyannameleri 1 Mart tarihi itibarıyla verilmeye başlayacak. Bu sene için 31 Mart’ın hafta sonuna denk gelmesi nedeniyle 1 Nisan 2024 tarihine kadar hazır beyan sisteminden beyanname verilebiliyor.
Hazır beyan sistemi kira gelirleri dışında diğer kazançların da verilebileceği Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından beyannamelerin hazırlanmasına kolaylık sağlanan internet ortamında da mükelleflerin onayına ve kullanımına sokulan kolay bir sistemdir.
BEYANNAME İÇİN NEREYE BAŞVURULUYOR?
Burada mükellefler sisteme Gelir İdaresi Başkanlığı’nın gib.gov.tr adresinden girerek e-Devlet şifreleri ile giriş yaparak bu sistem aracılığı ile beyannamelerini veriyor olacaklar.
Beyannameler verilirken Gelir İdaresi Başkanlığı’nın merkezi nüfus idaresi sistemi, tapu, banka, PTT, elektrik, su, doğal gaz gibi şirketleri üzerinden edinilen bilgiler kullanılıyor. Eksik ve hatalar varsa bu sistem üzerinden düzeltilebiliyor.
ÖDEMELER NASIL YAPILIYOR?
Sistem üzerinden verilen beyannamelerin anlaşmalı bankalar üzerinden kredi kartı ile ödenme imkanı var. İlk taksitler 1 Nisan tarihine kadar damga vergisi ile beraber ödenecek. İkinci taksitler için son ödeme tarihi 31 Temmuz 2024 tarihi olacak.
Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre iş yeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle yapılması gerekiyor.
KİMLER VERGİ VERMEK ZORUNDA?
-Konutlarda her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında ise tutara bakılmaksızın kira geliri elde edenlerin,
-İş yerlerinde, miktar sınırlaması olmaksızın iş yerini kiraya verenler ile kiracıların,
-Kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini banka ve benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla gerçekleştirmeleri ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerle bu ödemeleri tevsik etmeleri zorunluluğu bulunmaktadır.
ÖDEME YAPILMAZSA CEZASI VAR MI?
Söz konusu zorunluluklara uymayanlara her bir işlem için Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’inci maddesinin o yıl için belirlenen miktarından az olmamak üzere işleme konu tutarın %5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
‘BİRİNCİ DERECE AKRABALARA VERİLEN EVLER İÇİN VERGİLENDİRME YOK’
Taşınmazların ücretsiz olarak verilmesinin bazı şartları var. Bir kişi sahip olduğu taşınmazı bazı kişilere ücretsiz kullandırabiliyor. Kişi kendi mal sahibi olduğu yeri anne ve babasına ücretsiz verebilir. Birinci derece akrabaları kapsamında büyük anne ve büyük baba, kardeş, torunlar, çocuklara verilen evler için gelir vergisi verilmiyor.
‘GÖREVLİLERİN ÜCRETSİZ KALDIĞI EVLER İÇİN DE VERGİ VERİLMİYOR’
Hatta bazı yazlık evler, müstakil evlerde bekçi, güvenlik görevlisi orada yaşayabiliyor ve oranın korunması için ikamet ediyorlar. Bu kişilerin de ücretsiz olarak kalması mümkün. Bu kişiler için de gelir vergisi verilmesi gerekmiyor.
HANGİ AKRABALARA VERİLEN EVLER İÇİN VERGİ VERİLMELİ?
Bunun dışında Gelir İdaresi Başkanlığı ‘bir gayrimenkulde bu kişiler dışında oturanlar varsa kira geliri varmışçasına vergi tahsil edilmelidir’ diyor. Teyze, hala, amca, dayı, yeğen, kayınvalide, kayınpeder gibi akrabalar yani birinci dereceden yakını olmayan akrabalar için bir vergilendirme söz konusu.
‘EMSAL KİRA UYGULAMASI ESAS ALINIYOR’
Birinci derece akrabaların dışında ücretsiz tahsis edilen yerler için emsal kira uygulaması esas alınıyor. Emsal kira uygulaması kiraya verilen bir gayrimenkulün kirası çok düşükse veya kira alınmıyor deniyorsa burada herhangi bir vergi kaybı yaşanmaması açısından dikkate alınan bir değerdir.
Bir yerin kira bedeli en az emsal kira bedeli kadar olur deniyor. Emsal kira ne demek? Mahkemenin tespit ettiği özel bir değer yoksa her yıl belediyeye verdiğimiz beyanlar çerçevesinde taşınmazlar için oluşan bir rayiç değer var. Bu emlak vergisinde de esas alınan bir değerdir. Rayiç değer çerçevesinde emlak vergi değerinin yıllık bazda yüzde 5’i olarak dikkate alınıyor.
Bir taşınmazın belediyedeki rayici 1 milyon TL olarak gözüküyorsa bunun yüzde 5’i yani 50 bin TL minimum kira getirmesi beklenir. Bu çerçevede aslında birinci derece yakını haricinde bir akrabalık varsa ve istisnaya girmiyorsa beyanname verilerek bunun gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor.”