Türkiye’de 2017 yılından beri plastik atıkların geri dönüştürülmesi için birçok tesis kurulmaya başladı. Hükümet, ekonomik büyüme ve istihdam adına bu tesislere ithal ettikleri plastik atık başına teşvik verdi. Ayrıca firmaların ithal ettikleri plastiklerin vergilerini de devlet ödemeye başladı. Durum böyle olunca başta Adana’da olmak üzere birçok yerde geri dönüşüm tesisi kuruldu. Öyleki 2019 ve 2020 yıllarında dünyada en çok plastik atık ithalatı yapan ülke Türkiye oldu.
Yabancı basın, ülkemizdeki dev keşfi şüpheli buldu
Türkiye’ye en çok plastik atık gönderen ülkelerin başındaysa İngiltere bulunuyor. Yılda 209.642 ton plastik atık gönderdiği tahmin edilen İngiltere’nin yanında diğer Avrupa ülkeleride tonlarca plastik atığını ülkemize gönderiyor. Türkiye’nin yaptığı bu plastik atık ithalatına halk oldukça sert bir tepki göstermişti. Ancak plastik atık ithalatı ülkemizde hâla devam ediyor ve Daily Mirror editörü Nada Farhoud, düzinelerce İngiliz plastik atıklarının bulunduğu Adana’dan bazı kareler paylaştı.
İngiltere, kendi ayrıştıramadağı tonlarca plastik atıkları Türkiye’ye gönderiyor
Bilinçli İngiltere vatandaşları, atık dağlarını azaltmak için yeniden kullanılmasını umarak geri dönüşümlerini doğru kutulara yerleştiriyor. Ancak plastiklerin yarısına yakını Türkiye’ye gönderiliyor ve bazı iddialara göre geri dönüştürülemeyen atıklar yakılarak veya nehirlere atılarak çevreyi kirletmekte.
Çukurova Üniversitesi plastik atık uzmanı Profesör Sedat Gündoğdu, plastiklerini özenle elden çıkaran İngilizlerin çoğunun geri dönüştürülmeyeceğini bilmesi gerektiğini söyledi. Yasadışı bir çöplük alanının yakınında yaşayan çiftçilerden biri ise durumu şu şekilde özetledi: “Batı ülkelerine vitamin gönderiyoruz, onlar bize zehir gönderiyor.”
A Plastic Planet’in kurucusu Sian Sunderland şunları söyledi: “Birçok zengin ülke arasında Birleşik Krallık, plastik geri dönüşümü konusunda aldatıcı vaatler satıyor. Ancak gerçek, zehirli kimyasalları ile 500 yıldan fazla bir süre etrafta kalabilen ve her yıl bir milyon insanın ölümüne neden olan daha fakir ülkeleri yönetilemez plastik dağlarıyla baş başa bırakmak.”
Greenpeace İngiltere’den Chris Thorne ise şunları ekledi: “Plastiklerimizi ihraç ettiğimizde, bizim için gözden uzak ve akıl dışı olabilir. Ancak diğer ülkelerdeki insanlara ve doğaya zarar veriyor. Hükümet, bu çevresel sömürgeciliği durdurmak için acilen plastik atık ihracatını yasaklamalıdır.”
Çin‘in 2017’de İngiltere’nin plastik atıklarını kabul etmeyi bırakmasından bu yana Türkiye ana hedef haline geldi. Türkiye’ye yapılan plastik atık ihracatı 2016’da yılda 12.000 tondan 2020’de 210.000 tona yükseldi ve bu İngiltere’nin tüm plastik ihracatının neredeyse %40‘ı.
İngiltere’nin, geri dönüştürülmek veya atık fabrikasında yakılmak üzere gönderilmediği sürece çöp ihraç etmesi yasa dışıdır. Ancak Çevre Hizmetleri Derneği genel müdürü Jacob Hayler, 2021’in son üç ayında, Çevre Ajansı tarafından limanlardaki atıkların yalnızca %5 ila %6’sının denetlendiğini iddia etti. Ve sadece %1’inin ülkeyi terk etmesi yasaklandı.
Adana ve çevresinde yakıldığı iddia edilen bu plastik atıkların çoğu sağlığa ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu plastik atık çöplüklerinin yakınlarında yaşayanların solunum problemleri, baş ağrıları ve gözlerde kaşınma şikayeti var. Ayrıca plastik atıkların yakılması durumunda ortaya çıkan zehirli dumanlar, adet görme güçlüklerine ve daha yüksek kanser oranlarına neden olabilir.