Duygu Erdoğan – Türkiye’de hububat ekili alanların yüzde 75’inden fazlası kıraçta bulunuyor. Bu nedenle nisan ve mayıs yağışları verimin belirleyicisi oluyor. Türkiye buğday ekilişinin yüzde 36’sının yapıldığı İç Anadolu Bölgesi, yağışsız bir nisan ayı geçiriyor. Gelecek bir haftalık dönemdeki yağışlar verimin belirleyicisi olacak.
Hububatta hasat yaklaşırken; pek çok bölgede nisan ve mayıs ayları bitkinin başaklanma ve tanelerinin dolması için önemli bir zaman dilimi. Mevsim normalleri üzerinde seyreden hava sıcaklıklarıyla hububat bitkileri bu yıl normale göre daha hızlı gelişti. Bu nedenle su ihtiyacı da arttı. Ancak kar örtüsünden mahrum kalan toprakta yeteri kadar su birikmedi. Aynı zamanda yağışlar da geçen yıla oranla mart ve nisanda ciddi şekilde azaldı. Diğer yandan başta tahıl ambarı Konya olmak üzere bölgede şiddetli şekilde esen lodos, topraktaki mevcut nemi de uçurdu. Bölgede iyi başlayan sezonun kötü sonuçlanmasından endişe ediliyor.
‘Bitki su istiyor’
Buğday ve arpa gelişiminde ilkbahar yağışlarının bitkiye boy ve tane dolgunluğu verdiğini hatırlatan uzmanlar, özellikle önemli bir üretim üssü olan İç Anadolu’da yağışların aylara göre önemine dikkat çekiyor. Sıcak giden kış mevsimi boyunca bitkilerin gelişmeye devam ettiğini anlatan Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, bu nedenle bitkinin su ihtiyacı ve su tüketiminin fazla olduğunu söyledi. Ekili kıraç alanlarda bu bir hafta 10 günlük sürecin oldukça kritik önemde olduğuna vurgu yapan Soylu, sahadaki gözlemlerine ilişkin şunları söyledi:
“Kış ayları 4-5 derece ortalama sıcaklıkta geçti. Bitki kar örtüsüyle uykuya dalamadı yani sürekli büyüdü. Eğer bu aylarda yağış alsaydık bitkinin erken gelişimi faydalı olacaktı ancak sezon yağış olmadıkça bizi endişelendiriyor. Bazı tarlalarla kontrollerimizde zararı şimdiden görüyoruz. Toprağın mevcut nemini de birkaç gündür şiddetli esen lodos uçurdu. Bitkiler iyice strese girdi. Sulama imkanı olan tarlalarda ise çiftçiler uzun zamandır ve sürekli sulama yapıyor. Bu da ekstra büyük bir maliyet olarak karşımıza çıkacak.”
‘Mart yağmuru gümüş, nisan yağmuru altındır’
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin bitkinin gelişimini sahada araştırdığı mart ayı ‘fenolojik değerlendirmesine’ göre, nisan ve mayıs ayında alınacak yağış miktarının bitki gelişimini doğrudan etkileyeceğine dikkat çekildi. Ancak nisan ayı da bölgede bu zamana kadar yağışsız geçti. Bu nedenle hububatta olumlu seyrin bölgede sıkıntılı bir döneme girdiği öngörülüyor. TMO değerlendirmesinde Konya bölgesi için, “Bitki sıklığı had safhada, gelişim ileri seviyede, buharlaşma ile su kaybı fazla, kar yağışının olmamasına bağlı olarak da taban suyu ve tarla kapasitesinin düşük olduğu ve şubat ayı yağışının az olması nedenleriyle hububatta susuzluk stresi potansiyel bir risk olarak görülmektedir” denildi.
TMO değerlendirmesinde, çiftçilerin hububatta özlü sözü haline gelen bir ifadesine de yer verildi. “Mart yağmuru gümüş, nisan yağmuru altındır” sözüyle; bitkinin veriminde en önemli etken nisan yağışları olarak gösteriliyor. Ancak gelinen noktada bölge için tehlike çanları çalıyor.
Trakya’da zarar sınırlı
Yağışın normaline göre azaldığı bir başka bölge ise Trakya. Ancak iki gündür kendini gösteren yağışın bitkinin stresini aldığı görülüyor. Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı, “Şu an belli noktalarda zarar alan yerler var ama genel olarak toparlanıyor diyebiliriz. Bitkinin stresini yağışlı hava giderdi. Böyle devam ederse bölgede ortalama bir sezon geçirmiş olacağız” diye konuştu.