Bu fikir yıllardır tartışılıyordu, ancak Planetary Sunshade Foundation (Gezegensel Güneşlik Vakfı) konsepti destekleyen ve yaklaşımın pratikliğine dikkat çeken makaleler yayınlamaya başlamış durumda. Vakıf, gezegensel bir güneşliğin Güneş radyasyonu yönetimi için en iyi çözüm olabileceğini ve Dünya’da devam eden iklim değişikliğine karşı küresel çabaların önemli bir parçası olarak görülmesi gerektiğini belirtiyor. Ancak bunlar planın “çılgın” olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Isınmanın etkileri şimdiden görülüyor
İklim değişikliğinin en kötü etkilerini bertaraf etmenin üç ayağı bulunuyor: Emisyonların azaltılması, karbondioksitin uzaklaştırılması ve Güneş radyasyonu yönetimi.
Dünyanın ortalama sıcaklığının mevcut ortalamalara göre 1.5 santigrat derecenin üzerine çıkmaması için çaba gösterilmesi konusunda uluslararası bir anlaşma var. Ancak soğuk gerçek şu ki, ortalama sıcaklık artışı ne kadar düşük olursa, iklim etkileri de o kadar düşük olur.
Bununla birlikte, iklim değişikliği araştırmacıları gezegenimizin önümüzdeki on yıl içinde 1.5°C’yi geçebileceğini bildiriyor. Bu arada aşırı hava olayları, deniz seviyesindeki yükselme eğilimleri, yaygın yangınlar ve eriyen buzullar da artmış durumda.
Dünya’yı güneşlik ile örtmek?
Planetary Sunshade Foundation’ın İcra Direktörü Morgan Goodwin, mevcut karbonsuzlaştırma stratejilerinin gerekli ancak yaşanabilir bir gezegen için yetersiz olduğunu belirtiyor. Goodwin verdiği demeçte, “İklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kaçınmak için dünya fosil yakıt kullanımını hızla sonlandırmalı, atmosferden gigatonlarca karbonu uzaklaştırmalı ve gelen Güneş radyasyonunu sınırlandırmalıdır” diyor. Goodwin, Güneş radyasyonunu azaltmak için gündeme getirilen tüm yöntemler arasında “güneşlik” projesinin, konsepte yatırım yapmayı hak eden birçok avantaja sahip olduğunu söyledi. Uzayda “mega yapı” olarak lanse edilen güneşlik, Güneş-Dünya Lagrange-1 noktasına kurulacak. Yerleştirildiğinde, Güneş ışığını uzaya geri yansıtarak radyatif zorlamayı (sera gazı emisyonları nedeniyle ısının atmosferde hapsolması) azaltacak.
Vakıf, halihazırda uçurulmuş olan ilk güneş yelkeni teknolojisinden yararlanarak bir Planetary Sunshade (Gezegensel Güneşlik) inşa etmenin mümkün olduğunu söylüyor. Vakfa göre iki olası güneşlik yapım stratejisi var. Vakfın web sitesinde “her iki seçeneğin de peşindeyiz ve eğer gezegensel bir güneşlik inşa edilirse, inşaatın ilk aşamalarının Dünya’dan fırlatılan bir mimari olacağı, sonraki aşamalarda ise uzay kaynaklarının ve uzay içi inşaatın kullanılacağı” belirtiliyor.
Raporlar neler söylüyor?
Haziran ayında Beyaz Saray, Güneş radyasyonu modifikasyonuna ilişkin kapsamlı bir rapor yayınlamıştı. Raporda, Güneş radyasyonu modifikasyonunun iklim ve çevre üzerindeki etkilerinin belirlenmesi, potansiyel toplumsal ve ekolojik sonuçların değerlendirilmesi ve araştırmanın uluslararası ortaklar arasında nasıl işbirliği içinde yapılabileceğinin incelenmesi ihtiyacı da dahil olmak üzere, Güneş radyasyonu modifikasyonuna ilişkin daha ileri araştırmalar için bazı temel öncelik alanlarının altı çizilmişti. Bu rapor aynı zamanda Güneş radyasyonu modifikasyonunun etkileri üzerine bugüne kadar yapılan araştırmaların kapsamlı bir stratejinin ürünü olmaktan ziyade gelişigüzel ve dağınık olduğunu teyit etmişti. Sonuç olarak, birçok kritik alanda önemli bilgi boşlukları ve belirsizlikler mevcut.
Belirsizlikler, riskler, zorluklar
“Güneşlik” fikri çok uçuk bir proje olsa da Güneş Radyasyonu Modifikasyonu (SRM) teknikleri aslında bir süredir üstünde durulan bir konu. Bu yılın başlarında, küresel ısınma hedeflerinin aşılması, yani 1.5 °C eşiğini geçen bir “iklim aşımı” durumunda riskleri azaltmak için yürütülecek stratejileri içeren bir rapor Climate Overshoot Commission tarafından yayınlanmıştı.
Komisyon raporunda uzay tabanlı yansıtıcılar, stratosferik aerosol enjeksiyonu, sirüs bulutu inceltme ve deniz bulutu parlatma gibi SMR teknikleri ele alınmıştı. Bu çalışmada SMR tekniklerinin ciddi belirsizlikler, riskler ve yönetişim zorlukları içerdiği vurgulanmıştı. Ancak bu yılın çok yüksek ihtimaller tarihin “en sıcak yılı” olarak kayıtlara geçmesi ve yakın gelecekte ısınmanın daha da artabileceği düşünüldüğünde iklim değişikliğiyle mücadelede acil ve yeni yöntemlere bakmak gerekebilir.